Ένα ενδιαφέρον άρθρο του π. Αρσενίου Μέσκου, διδ. της θεολογικής σχολής του Α.Π.Θ.
"Το θεμελιώδες χαρακτηριστικό του πλαισίου που συγκροτεί την κάθε θρησκεία είναι η ικανότητά του να δίνει απαντήσεις. Η θρησκεία ουσιαστικά υπάρχει για να δίνει απαντήσεις στα ερωτήματα που δεν μπορεί να υπάρξει απάντηση με διαφορετικό τρόπο.
Σε ένα περιβάλλον θρησκευτικού ανταγωνισμού, όπου δηλαδή υπάρχουν και δραστηριοποιούνται πολλές θρησκείες, η θρησκεία είναι υποχρεωμένη να δίδει απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα. Αν υπάρξει έστω η υπόνοια μιας κάποιας αδυναμίας να απαντηθεί κάποιο ερώτημα, τότε το θρησκευτικό οικοδόμημα τρίζει συθέμελα. Οι άνθρωποι που εκφράζουν η εκπροσωπούν την θρησκεία, είναι λοιπόν υποχρεωμένοι να τα ξέρουν όλα. Φυσικά επειδή σήμερα δέν είναι εύκολο να ισχυρισθεί κανείς ότι τα ξέρει όλα, η παντογνωσία θεμελιώνεται στά ιερά κείμενα της θρησκείας. Πίσω από κάθε μορφή θρησκείας κρύβονται πάντοτε κάποια ιερά κείμενα στα οποία οι εκφραστές της στηρίζουν την δική τους αυθεντία.
Αν κάποιος εκφράσει αμφιβολία όσον αφορά τα ιερά αυτά κείμενα, η τα ερμηνεύσει με διαφορετικό τρόπο, αυτόματα και αυτεπάγγελτα θεωρείται αιρετικός. Όσο πιό ανταγωνιστικό είναι το περιβάλον στο οποίο βρίσκεται μια θρησκεία τόσο είναι λογικό και αναμενόμενο να τονίζονται με πιό σκληρό τρόπο η ιδεολογική καθαρότητα και η ακρίβεια της πίστεως.
Το ότι όλα αυτά τα φαινόμενα λαμβάνουν χώρα στους κόλπους της ορθόδοξης εκκλησίας είναι κάτι το αναμενόμενο και φυσιολογικό. Δεν παύει όμως να είναι οδυνηρά θλιβερό, γιατί η Εκκλησία δεν είναι θρησκεία. Η Εκκλησία δεν έχει και δεν πρέπει και ούτε μπορεί να έχει έτοιμες απαντήσεις για όλα. Η Εκκλησία έχει και πρέπει να έχει τις απαντήσεις για ένα μόνο θέμα. Σχετικά με το ποιός είναι ο δρόμος που οδηγεί στον Θεό και πως μπορεί ένας άνθρωπος να τον πραγματώσει στην ζωή του.
Οι άνθρωποι όμως της σύγχρονης Εκκλησίας, τουλάχιστον αυτοί που θεωρούν ότι μπορούν και πρέπει να έχουν λόγο, δηλαδή οι θεολόγοι και οι κληρικοί, ασχολούνται με οτιδήποτε άλλο εκτός αυτό το οποίο υποτίθεται ότι ξέρουν, αν βέβαια γνωρίζουν την Αλήθεια της Εκκλησίας, δηλαδή τον δρόμο που οδηγεί στην ένωση με τον Θεό. Περί των (πρακτικών) αυτών θεμάτων όμως τηρείται σιγή ιχθύος.Απεναντίας αποφαίνονται με απίστευτη ευκολία και ελαφρότητα περί παντός επιστητού, γιατί αισθάνονται ότι κατέχουν την αλήθεια. Όχι βέβαια οι ίδιοι, αλλά η Εκκλησία, δηλαδή τα ιερά της κείμενα, των οποίων αυτοί είναι οι φυσικοί εκφραστές, δηλαδή οι μόνοι αρμόδιοι να ερμηνεύσουν.
Βέβαια η «κατοχή» της αλήθειας οδηγεί και στον βιασμό της αλήθειας, κάτι που δυστυχώς δεν είναι σπάνιο. Όταν η ερμηνεία των κειμένων οδηγεί σε απόψεις που βρίσκονται σε σύγκρουση με την ανθρώπινη εμπειρία, τότε η μόνη διέξοδος είναι ο βιασμός της αλήθειας, αρκεί να διατηρηθεί η ιδεολογική καθαρότητα, γιατί... αν αρχίσει να ξηλώνεται η κάλτσα, τότε που θα σταματήσουμε;
Το αποτέλεσμα του βιασμού βέβαια είναι καταστροφικό, αλλά, όσο ακατανόητο και να είναι, παραμένει γεγονός ότι όλοι αυτοί, οι εκπρόσωποι της ορθόδοξης θρησκείας, δεν ενδιαφέρονται για το αποτέλεσμα.
Πριν από την Αναγέννηση, όταν υπήρχε κάποιο τεχνικό η επιστημονικό πρόβλημα, οι άνθρωποι δεν κάναν παρατηρήσεις σχετικά με το τι συμβαίνει στην πραγματικότητα, αλλά διαβάζαν να δουν τι είπε ο Αριστοτέλης γι’ αυτό. Έτσι και οι σημερινοί, αδιαφορούν για το τι συμβαίνει στην ζωή και πασχίζουν να αλιεύσουν κάποιο πατερικό χωρίο, το οποίο να ταιριάζει σε αυτό που έχουν στο μυαλό τους. Αν δε τολμήσεις και ρωτήσεις που, πότε και πως όλα αυτά εφαρμόσθηκαν στην πράξη, αν πάρεις απάντηση θα είναι της μορφής, αυτό δεν είναι δική μου δουλειά, εγώ κάνω θεολογία, η εγώ απλώς λέω τι είπαν οι πατέρες, η ποιό είναι το σωστό. Αν όμως αυτό το σωστό συνεπάγεται την δια βίου δυστυχία του αποδέκτη της θεολογίας η της ποιμαντικής τους, αυτό είναι άλλου παπά ευαγγέλιο.
Όμως δεν είναι έτσι η Εκκλησία, δεν είναι έτσι, δεν είναι η Εκκλησία θρησκεία, ο Χριστός αγάπησε τον άνθρωπο και όχι τον νόμο. Στην Εκκλησία δεν υπάρχει ιδεολογική καθαρότητα ούτε καν πατερική. Υπάρχει η μέριμνα, η φροντίδα, η βοήθεια, για την προσέγγιση του ανθρώπου προς τον Χριστό. Η πιστότητα και η καθαρότητα στην Εκκλησία έχει να κάνει μέ την πιστότητα και την αυθεντικότητα της πορείας προς τον Χριστό.
Ας αναφέρουμε δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα. Οι θρησκευτικοί μας ηγέτες θεωρούν ότι έχουν λόγο για τον τρόπο με τον οποίον δημιουργήθηκε ο άνθρωπος και κάποιες φορές μιλούν δια μακρών περί αυτού και κρίνουν τις σύγχρονες επιστημονικές απόψεις με βάση τον δικό τους λόγο και λεν αυτή η θεωρία είναι δεκτή και η άλλη όχι. Όμως η Εκκλησία δεν ξέρει με ποιό τρόπο έγινε ο άνθρωπος. Η Εκκλησία ξέρει πως να οδηγήσει στον Θεό τον άνθρωπο, που έφθασε έως εδώ με όποιον τρόπο έφθασε. Αυτός είναι ο ρόλος της αυτός πρέπει να είναι και ο καημός της.
Πόση μελάνη έχει χυθεί για το ποιός είναι ο σκοπός του γάμου. Στ’ αλήθεια τι σημασία έχει η απάντηση στο ερώτημα αυτό; Μπορεί ο σκοπός του γάμου να είναι έξω από τον σκοπό της ζωής του ανθρώπου; Για την Εκκλησία δεν μπορεί να έχει νόημα ένα τέτοιο θέμα, παρά μόνο η αναζήτηση της οδού που οδηγεί στον Θεό και ξέρουμε ότι, άλλος έτσι και άλλος αλλιώς πορεύεται αυτόν τον δρόμο. Το θέμα είναι να πορεύεται αυτόν τον δρόμο. Δεν μπορεί το φλέγον θέμα νά είναι το ποιός είναι ο σκοπός του γάμου ενώ το ερώτημα, πως πραγματοποιείται και με τι αποτελέσματα, αυτό που προτείνουμε στους ανθρώπους, να μην μας απασχολεί και να πλένουμε τα χέρια μας ως σύγχρονοι Πόντιοι Πιλάτοι και λέμε «αυτοί όψονται», εμείς τους είπαμε την αλήθεια!. Και όμως τόσοι και τόσοι πασχίζουν να μας πείσουν για την μια η την άλλη άποψη, όχι προσκομίζοντας αποδεικτικά στοιχεία από την εμπειρία, ότι η αποδοχή της μιας η της άλλης άποψης βοηθά περισσότερο η λιγότερο την πορεία του ανθρώπου προς τον Θεό, αλλά πετώντας μας κατακέφαλα πατερικά χωρία!
Τις εποχές που παρήγαγε θεολογία και έδινε απαντήσεις σε καίρια προβλήματα, η Εκκλησία δεν λειτουργούσε έτσι. Η προηγούμενη πατερική παράδοση δεν ήταν το ασφυκτικό και απόλυτο πλαίσιο μέσα στο οποίο ήταν υποχρεωμένοι να θεολογήσουν οι πατέρες, αλλά το εφαλτήριο πάνω στο οποίο πατούσαν για να δώσουν τις καινούργιες απαντήσεις στα ερωτήματα που έθεταν οι σύγχρονοί τους.
Δεν είναι ντροπή να πούμε ότι δεν ξέρουμε αλλά είναι ντροπή να καθώμαστε στην καθέδρα του Μωϋσέως και χωρίζουμε τους αμνούς από τα ερίφια, μέ βάση δικές μας, «πατερικές», εξισώσεις!
Αν η Εκκλησία ξέρει μόνο τον δρόμο που οδηγεί στον Θεό, δεν σημαίνει ότι τα μέλη της ξέρουν η πρέπει να ξέρουν μόνο αυτό. Έχουν γνώσεις και απόψεις για όλα τα θέματα, ανάλογα με τις προϋποθέσεις τους. Είναι όμως εγκληματικό λάθος να θέλει να στηρίξει κανείς τις όποιες απόψεις του με το κύρος της Εκκλησίας. Είναι άλλωστε τυχαίο το γεγονός ότι στις Συνόδους η Εκκλησία πήρε θέση μόνο για θέματα αφορώντα την οδό της σωτηρίας και δεν ασχολήθηκε με άλλα εξίσου καυτά θέματα της επικαιρότητας;
Αν κάποιος εκφράσει αμφιβολία όσον αφορά τα ιερά αυτά κείμενα, η τα ερμηνεύσει με διαφορετικό τρόπο, αυτόματα και αυτεπάγγελτα θεωρείται αιρετικός. Όσο πιό ανταγωνιστικό είναι το περιβάλον στο οποίο βρίσκεται μια θρησκεία τόσο είναι λογικό και αναμενόμενο να τονίζονται με πιό σκληρό τρόπο η ιδεολογική καθαρότητα και η ακρίβεια της πίστεως.
Το ότι όλα αυτά τα φαινόμενα λαμβάνουν χώρα στους κόλπους της ορθόδοξης εκκλησίας είναι κάτι το αναμενόμενο και φυσιολογικό. Δεν παύει όμως να είναι οδυνηρά θλιβερό, γιατί η Εκκλησία δεν είναι θρησκεία. Η Εκκλησία δεν έχει και δεν πρέπει και ούτε μπορεί να έχει έτοιμες απαντήσεις για όλα. Η Εκκλησία έχει και πρέπει να έχει τις απαντήσεις για ένα μόνο θέμα. Σχετικά με το ποιός είναι ο δρόμος που οδηγεί στον Θεό και πως μπορεί ένας άνθρωπος να τον πραγματώσει στην ζωή του.
Οι άνθρωποι όμως της σύγχρονης Εκκλησίας, τουλάχιστον αυτοί που θεωρούν ότι μπορούν και πρέπει να έχουν λόγο, δηλαδή οι θεολόγοι και οι κληρικοί, ασχολούνται με οτιδήποτε άλλο εκτός αυτό το οποίο υποτίθεται ότι ξέρουν, αν βέβαια γνωρίζουν την Αλήθεια της Εκκλησίας, δηλαδή τον δρόμο που οδηγεί στην ένωση με τον Θεό. Περί των (πρακτικών) αυτών θεμάτων όμως τηρείται σιγή ιχθύος.Απεναντίας αποφαίνονται με απίστευτη ευκολία και ελαφρότητα περί παντός επιστητού, γιατί αισθάνονται ότι κατέχουν την αλήθεια. Όχι βέβαια οι ίδιοι, αλλά η Εκκλησία, δηλαδή τα ιερά της κείμενα, των οποίων αυτοί είναι οι φυσικοί εκφραστές, δηλαδή οι μόνοι αρμόδιοι να ερμηνεύσουν.
Βέβαια η «κατοχή» της αλήθειας οδηγεί και στον βιασμό της αλήθειας, κάτι που δυστυχώς δεν είναι σπάνιο. Όταν η ερμηνεία των κειμένων οδηγεί σε απόψεις που βρίσκονται σε σύγκρουση με την ανθρώπινη εμπειρία, τότε η μόνη διέξοδος είναι ο βιασμός της αλήθειας, αρκεί να διατηρηθεί η ιδεολογική καθαρότητα, γιατί... αν αρχίσει να ξηλώνεται η κάλτσα, τότε που θα σταματήσουμε;
Το αποτέλεσμα του βιασμού βέβαια είναι καταστροφικό, αλλά, όσο ακατανόητο και να είναι, παραμένει γεγονός ότι όλοι αυτοί, οι εκπρόσωποι της ορθόδοξης θρησκείας, δεν ενδιαφέρονται για το αποτέλεσμα.
Πριν από την Αναγέννηση, όταν υπήρχε κάποιο τεχνικό η επιστημονικό πρόβλημα, οι άνθρωποι δεν κάναν παρατηρήσεις σχετικά με το τι συμβαίνει στην πραγματικότητα, αλλά διαβάζαν να δουν τι είπε ο Αριστοτέλης γι’ αυτό. Έτσι και οι σημερινοί, αδιαφορούν για το τι συμβαίνει στην ζωή και πασχίζουν να αλιεύσουν κάποιο πατερικό χωρίο, το οποίο να ταιριάζει σε αυτό που έχουν στο μυαλό τους. Αν δε τολμήσεις και ρωτήσεις που, πότε και πως όλα αυτά εφαρμόσθηκαν στην πράξη, αν πάρεις απάντηση θα είναι της μορφής, αυτό δεν είναι δική μου δουλειά, εγώ κάνω θεολογία, η εγώ απλώς λέω τι είπαν οι πατέρες, η ποιό είναι το σωστό. Αν όμως αυτό το σωστό συνεπάγεται την δια βίου δυστυχία του αποδέκτη της θεολογίας η της ποιμαντικής τους, αυτό είναι άλλου παπά ευαγγέλιο.
Όμως δεν είναι έτσι η Εκκλησία, δεν είναι έτσι, δεν είναι η Εκκλησία θρησκεία, ο Χριστός αγάπησε τον άνθρωπο και όχι τον νόμο. Στην Εκκλησία δεν υπάρχει ιδεολογική καθαρότητα ούτε καν πατερική. Υπάρχει η μέριμνα, η φροντίδα, η βοήθεια, για την προσέγγιση του ανθρώπου προς τον Χριστό. Η πιστότητα και η καθαρότητα στην Εκκλησία έχει να κάνει μέ την πιστότητα και την αυθεντικότητα της πορείας προς τον Χριστό.
Ας αναφέρουμε δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα. Οι θρησκευτικοί μας ηγέτες θεωρούν ότι έχουν λόγο για τον τρόπο με τον οποίον δημιουργήθηκε ο άνθρωπος και κάποιες φορές μιλούν δια μακρών περί αυτού και κρίνουν τις σύγχρονες επιστημονικές απόψεις με βάση τον δικό τους λόγο και λεν αυτή η θεωρία είναι δεκτή και η άλλη όχι. Όμως η Εκκλησία δεν ξέρει με ποιό τρόπο έγινε ο άνθρωπος. Η Εκκλησία ξέρει πως να οδηγήσει στον Θεό τον άνθρωπο, που έφθασε έως εδώ με όποιον τρόπο έφθασε. Αυτός είναι ο ρόλος της αυτός πρέπει να είναι και ο καημός της.
Πόση μελάνη έχει χυθεί για το ποιός είναι ο σκοπός του γάμου. Στ’ αλήθεια τι σημασία έχει η απάντηση στο ερώτημα αυτό; Μπορεί ο σκοπός του γάμου να είναι έξω από τον σκοπό της ζωής του ανθρώπου; Για την Εκκλησία δεν μπορεί να έχει νόημα ένα τέτοιο θέμα, παρά μόνο η αναζήτηση της οδού που οδηγεί στον Θεό και ξέρουμε ότι, άλλος έτσι και άλλος αλλιώς πορεύεται αυτόν τον δρόμο. Το θέμα είναι να πορεύεται αυτόν τον δρόμο. Δεν μπορεί το φλέγον θέμα νά είναι το ποιός είναι ο σκοπός του γάμου ενώ το ερώτημα, πως πραγματοποιείται και με τι αποτελέσματα, αυτό που προτείνουμε στους ανθρώπους, να μην μας απασχολεί και να πλένουμε τα χέρια μας ως σύγχρονοι Πόντιοι Πιλάτοι και λέμε «αυτοί όψονται», εμείς τους είπαμε την αλήθεια!. Και όμως τόσοι και τόσοι πασχίζουν να μας πείσουν για την μια η την άλλη άποψη, όχι προσκομίζοντας αποδεικτικά στοιχεία από την εμπειρία, ότι η αποδοχή της μιας η της άλλης άποψης βοηθά περισσότερο η λιγότερο την πορεία του ανθρώπου προς τον Θεό, αλλά πετώντας μας κατακέφαλα πατερικά χωρία!
Τις εποχές που παρήγαγε θεολογία και έδινε απαντήσεις σε καίρια προβλήματα, η Εκκλησία δεν λειτουργούσε έτσι. Η προηγούμενη πατερική παράδοση δεν ήταν το ασφυκτικό και απόλυτο πλαίσιο μέσα στο οποίο ήταν υποχρεωμένοι να θεολογήσουν οι πατέρες, αλλά το εφαλτήριο πάνω στο οποίο πατούσαν για να δώσουν τις καινούργιες απαντήσεις στα ερωτήματα που έθεταν οι σύγχρονοί τους.
Δεν είναι ντροπή να πούμε ότι δεν ξέρουμε αλλά είναι ντροπή να καθώμαστε στην καθέδρα του Μωϋσέως και χωρίζουμε τους αμνούς από τα ερίφια, μέ βάση δικές μας, «πατερικές», εξισώσεις!
Αν η Εκκλησία ξέρει μόνο τον δρόμο που οδηγεί στον Θεό, δεν σημαίνει ότι τα μέλη της ξέρουν η πρέπει να ξέρουν μόνο αυτό. Έχουν γνώσεις και απόψεις για όλα τα θέματα, ανάλογα με τις προϋποθέσεις τους. Είναι όμως εγκληματικό λάθος να θέλει να στηρίξει κανείς τις όποιες απόψεις του με το κύρος της Εκκλησίας. Είναι άλλωστε τυχαίο το γεγονός ότι στις Συνόδους η Εκκλησία πήρε θέση μόνο για θέματα αφορώντα την οδό της σωτηρίας και δεν ασχολήθηκε με άλλα εξίσου καυτά θέματα της επικαιρότητας;
πηγή : Aντίφωνο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου